Vatandaş KEY’de umduğunu bulamadı

Konut Edindirme Yardımı (KEY) ödemeleri hayal kırıklığı ile de olsa başladı. Birçok kişi 3 YTL, 5 YTL gibi KEY ödemesi almanın şokunu yaşadı. Binde bir de olsa 1000 YTL’nin üstünde KEY ödemesi alanların sayıları, yok denecek kadar azdı. Kimin haklı, kimin haksız olduğunu anlamak için KEY’in ne olup olmadığına göz atmakta yarar var…

KEY yardımı kimlere yapıldı?

Konut Edindirme Yardımı (KEY), ‘Memurlar ve İşçiler ile Bunlann Emeklilerine Konut Edindirme Yardımı Yapılması Hakkında j Kanun’nun uygulamaya konulup, 1 Ocak 1987′den itibaren başladı.

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu,

• 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu,

•2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu,

•2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununa göre maaş almakta olan devlet memurlan ile,

•Kanunla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kuruluşlarında çalışanlar,

•TC. Emekli Sandığından emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı almakta olanlar,

•10 veya lO’dan fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde çalışan işçiler,

•506 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumundan emekli ve malul aylığı alanlar.

•506 sayılı yasanın geçici 20′nci maddesine tabi olarak çalışanlar,

•23/1/1968 tarihli ve 991 sayılı Kanun ile SSK’ya devredilen sandıklardan mevzuatlanna göre yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlan, konut sahibi yapma amacı ile, KEY yardımı yapılmaya başlandı. Başlangıçta 180 ay (15 yıl) yapılması öngörülen KEY ödemeleri, 108 ay (9 yıl) yapılarak 31 Aralık 1995′te sonlandmldı.

KEY yardımı yapılmayanlar

Adlanna KEY yatınlmayan kişiler:

•Konutu olan emekliler,

•Hizmet tahsisli konutlar dışında, her ne şekilde olursa olsun, kurum ve işverenler tarafından tahsis ve temin edilmiş konutlarda oturanlar, bu konutlarda oturduktan sürece,

•Kurumlann yurt dışı kadrolarına sürekli görevle atananlar,

bu görevde bulunduklan sürece,

•Sözleşmeli personel (talep edip KEY tutarını cebinden ödeyenler hariç),

•10′dan az çalışanı olan iş yerlerinde çalışanlar (lO’dan az çalışanı olmasına karşın işveren kendi isteği ile ödedikleri hariç)

Ne kadar KEY ödendi?

Eski para birimimize göre 3.500 lira ile başlayan KEY ödemeleri, her 6 ayda artırılmasına karşın, son 60 ayda (5 yıl) hiç artış yapmadan 80 bin lira ile tamamlandı.

Eşlerde KEY aile reisine

KEY ödemelerinin yapıldığı 1987-1995 arasında eski Medeni Kanun yürürlükte olduğundan, aile reisi erkekti. KEY sadece aile reisi olan eşe yapıldı. KEY’den yararlanırken evlenen kişilerde, aile reisi olan eşe yardıma devam olundu. Evlendiği tarihten itibaren kadına yapılan KEY durduruldu. Kadının hesabında biriken KEY ödemeleri aile reisi olan kocanın hesabına aktarıldı. Aile reisinin hak sahibi olmaktan çıkması halinde ise, takip eden ay başından itibaren kadına KEY ödemesi yapıldı.

KEY’de sistem nasıl işledi?

Memur ve memur emeklileri ile işçi ve işçi emeklilerine Konut Edindirme Yardımında sistem farklı şekillerde işledi:

Memurlarda ve memur emeklilerinde KEY işleyişi

Kamu kurumlan, memurlar için yapacakları yardımı, üç nüshada ‘Konut Edindirme Yardımı Tahakkuk Bildirimi’ düzenlemek suretiyle aylık olarak tahakkuk ettirdiler.

İki nüsha saymanlığa gönderildi. Saymanlık ilk nüshayı sarf evrakına bağladı, ikinci nüshayı da sakladı. Tahakkuk ettirilen aylık KEY’ler Türkiye Emlak Kredi Bankasında ‘Devlet Memurları ve Emeklileri Konut Edindirme Yardımı Hesabına yatırıldı. Makbuzlar da saklandı. Adına KEY yardımı yapılan memurun yardım süresi ve miktarına ilişkin bilgiler, kurumlannca tutuldu. Konutu bulunmayan memur emeklilerine KEY, Emekli Sandığınca yapıldı. Emekli Sandığı toplu olarak ‘Devlet Memurları ve Emeklileri Konut Edindirme Yardımı Hesabına yatırdı. Miktar ve süresine ilişkin kayıtlar Emekli Sandığınca tutuldu. Ödenen KEY’ler bir yazı ile emekliye sosyal yardım

ödeyen kuruluştan (emekli olduğu kamu kurumundan) istenerek tahsil edildi.

İşçi ve işçi emeklilerinde KEY işleyişi

10 ve daha fazla sayıda işçi çalıştıran işverenler çalıştırdıklan işçiler için KEY ödemekle zorunlu tutuldular. İşverenler ‘Konut Edindirme Yardım bildirimi’ düzenleyip, en geç ertesi ayın sonuna kadar iki nüsha SSK’ya vererek, KEY tahakkuklannı yaptınp, ödemelerini de aynı süre içinde SSK’ya yaptılar. Düzenlenen Üçün nüsha işverence saklandı. SSK’ya yatırılan KEY’ler toplu olarak Türkiye Emlak Kredi Bankasındaki ‘İşçilerve Emeklileri Konut Edindirme Yardımı Hesabına yatırıldı. Kayıtlar SSK’ca tutuldu.

Konutu olmayan işçi emeklilerine Konut

Edindirme Yardımı SSK’ca yapıldı. SSK’dan emekli ve malul aylığı alanlara aylıklannın ödenmesi sırasında tahakkuk ettirilen KEY’ler, Türkiye Emlak Kredi Bankasındaki İşçiler ve Emeklileri Konut Edindirme Yardımı Hesabına yatırıldı. Ancak, emekli aylığını kestirmeden çalışan emeklilerin KEY’leri işverenince ödendi. Kayıtlar SSK’ca tutuldu. KEY’lerin toplamı Maliye Bakanlığı’rıa ve Hâzine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına bildirildi. Yardımların toplamı aynı ay içinde Hazinece, SSK’ya ödendi.

Toplanan KEY’ler ne yapıldı?

Yatırılan KEY’ler, 1 Ocak 1987 ile 29 Aralık 1999 arasında Emlak Bankasınca 6′şar aylık vadeli hesaplara aktarıldı. Faizle nemalandınldı. 26 Kasım 1999 tarihli ve 588 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 3320 sayılı Kanun yürürlükten kaldırıldı ve KEY hesabı karşılığı olarak, hesaptaki toplam KEY miktar değerinde Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketine ait gayrimenkuller, Emlak Konut Anonim Şirketi’ne ayni sermaye olarak devredilmesi suretiyle 29 Aralık 1999 itibanyla hesap kapatıldı. Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi nin (EGYO) sermayesinin . yüzde 60.96’sı hak sahipleri adına nemalandınldı. Sonuç olarak bugün bu hissenin değeri yaklaşık 2.8 milyar YTL’ye ulaştı ve bu tutar da hak sahiplerine ödenmeye başladı.

Emekli olanlara da KEY ödenecek

1987-1995 yıllan arasında memur olarak veya 10 kişi ve daha fazla çalışanı olan özel sektör iş yerlerinde çalışmış olup, 1995′ten sonra emekli olanlar da KEY ödemesi alacaklar. Burada önemli olan, bugün emekli olan kişinin çalıştığı dönemde adına KEY ödemesi yapılmış olmasıdır. Adlanna KEY ödemesi yapılmış olan emeklinin KEY ödemesi almaması için hiçbir neden yok.

En yüksek ödeme 1391 YTL

Yaklaşık 8.5 milyon kişiye toplam 2.8 milyar YTL KEY ödemesi yapılacak. En yüksek ödeme tutan 1.391 YTL, En düşük KEY tutan da kuruşlarla ifade etmekte mümkün. 20. 25 kuruş KEY alacak bir sürü kişi var.

Boşanan kadına KEY haksızlığı

KEY, aile reisi adına yani, erkek adına yaünldı. Evli kadına hak sahibi olsa da KEY ödemesi yapılmadı. 1987 ile 1995 arannda evli olduğundan dolayı KEY ödemesi eşi adına yatınlan bir kadının 1995′ten bugüne kadar boşanmış olması durumunda, KEY ödemesi eşine yapılacak, boşanan kadına KEY ödenmeyecektir. Bu uygulama ilginç ve haksız sonuçlar doğuruyor. Örneğin, hak sahibi olduğundan dolayı KEY alanlar evlendiklerinde, evlenme tarihi itibarıyla hesabındaki KEY’ler de erkeğin hesabına nakledildi. Daha sonra eşlerin boşandığını varsayarsak, kadın bugün KEY alamayacağından, evlendiği tarihten sonra evlilik nedeniyle KEY alamadığı gibi, hesabında biriken KEY’leri de eski kocasına kaptırmış olacaktır. KEY, kocasının hesabına nakledilen kadının boşanmasından sonra eski eşi tekrar evlenmiş ve daha sonra ölmüşse, boşanan kadının KEY’lerini, ölen eski eşinin yeni karısı alacak.

Kadına haksızlık önlenebilirdi

Konut Edindirme Yardımının, boşanan kadınlara yapılmayacak olmasının haksızlığına dayanamayan İzmir Milletvekili Dr. Canan Arıtman TBMM’ye bir önerge vererek KEY’in hak sahiplerine iadesinde, evlilik birlikteliğinde eşlere eşit olarak, boşanma halinde de boşanma tarihleri göz önünde bulundurularak, evlilik birlikteliğinin devam ettiği süre değerlendirilip, orantı kurularak eşlere iade edilmesini istedi. Önerge AKP’in oylanyla reddedildi. Antman, AKP’li milletvekillerine ‘Siz de bir kadından doğdunuz, bir kadınla evlisiniz ve belki de bir kız çocuğunuz var. Hiç onlann haklarını korumak aklınıza gelmiyor mu? Bu ne biçim erkek egemen bakış açısıdır, bu ne biçim eşitliktir” diyerek tepki gösterdi. Ancak, tepkisi’ sonucu değiştirmedi. Hâlbuki Arıtmanın önergesi olmasa da aynı doğrultuda bir düzenleme yapılmış olsaydı boşanan kadınlara yapılan haksizlik giderilmiş olurdu..

Sonuç olarak, boşanan kadına KEY’de haksızlık yapılmış oldu. Boşanan kadınlar KEY yardımı alamayacaklar.

Labels: