İşsizliğe kalıcı çözüm: Enayilik Teorisi!

Köşemizin içeriği gereği, zaman zaman işsizlik-istihdam sorununa dair yazılar kaleme alıyoruz. Kimisinde sorunu, kimisinde de çözüm önerilerini resmediyoruz. Fakat kamuoyunda işsizlikle ilgili değerlendirmelere ve beklentilere şöyle bir göz attığımızda, asıl eksikliğin sorunu teşhis etmede olduğunu görüyoruz. Sorun yanlış teşhis edilince beklentiler yükseliyor, karşılanmayınca da günah keçisi aranıyor.

Ülkemizde şuan yaşanmakta olan %15′ler seviyesindeki işsizliğin yaklaşık %5-6’sı konjonktüreldir. Küresel krizin reel sektöre verdiği zarar giderildiği taktirde, işsizlik yine %9-10 seviyelerine inecektir. Ki buna dair önerilerimizi daha önce yazmıştık. Fakat şunu kabul etmeliyiz ki Türkiye, dışa açık ve dünya ile entegre ekonomisi gereği, ağzıyla kuş da tutsa işsizlik oranını %7-8′lerin altına indiremeyecektir. Peki hiç mi indiremez? Elbette indirebilir fakat bunun için işçi istihdam etmeyi yani emek yoğun üretimi “enayilik” olmaktan çıkarması gerekir. Şöyle ki;

1. Teknolojideki ve özellikle üretim teknolojisindeki gelişme, tamamen iş gücünün aleyhine olarak ilerliyor. Geliştirilen her patent, yüzlerce işçinin boşa çıkması anlamına geliyor. Hal böyle iken sermayedar, bir yazılım paketiyle otomasyona geçmek varken, onlarca işçi çalıştırmayı enayilik addediyor.

2. Başta Çin olmak üzere, az gelişmiş ülkelerdeki ucuz ve denetimsiz iş gücü cennetleri, üretim sermayesini kendine çekiyor. Buralarda sağlanan maliyet avantajı dikkate alındığında, gelişmiş ülkede üretim yapmak enayilik anlamına geliyor.

3. Finans sermayesinin, üretim sermayesine nazaran dünyayı çok daha hızlı dolaşması ve spekülatif kazançların iştah kabartan boyutlara ulaşması, üretim sermayesinin alternatif maliyetini her geçen gün artırıyor. Sermayedar için, parmağını oynatmadan kârına kâr katmak varken, risk alıp üretime girmek enayilik anlamına geliyor.

4. Mustafa Özel Hoca’mın da çok isabetli tespit ettiği üzere kârlılık, bir yandan üretim sermayesinden finans sermayesine kayarken, bir yandan da küçük sermayeden büyük sermayeye kayıyor. Böyle olunca küçük ve orta ölçekli üretim, finans sermayesi ile büyük üretim sermayesinin oyuncağı olmaktan kurtulamıyor. Bu durum, küçük ve orta ölçekli üretimi başlı başına enayilik safına sokuyor.
Biz, istihdam yaratmayı elbette enayilik olarak değerlendirmiyoruz ve onun için ilk ifadeyi tırnak içinde verdik. Ancak mevcut tablo maalesef üretim sermayesini böyle bir algıya sürüklemekte.

İşsizliğin kalıcı çözümü, yukarıdaki her bir maddenin kendi içinde ele alınması ve enayilik algısının giderilmesi veya en azından zayıflatılmasıyla mümkün olacak. Fakat burada bir şey dikkatinizi çekti mi bilmiyorum. Bu dört maddeden sadece birincisi tam olarak siyasi iradenin kontrolünde. Diğer hiçbir maddenin çözümü, başlı başına bir bakanın veya bir hükümetin inisiyatifinde değil. Öyleyse şimdi çözümü, çözüm imkanını ve mercilerini yeniden düşünmek gerekiyor.

İşsizliğe kalıcı çözüm: Enayilik Teorisi!

Labels: